W ciągu ostatnich 10 lat liczba wypłaconych odszkodowań z tytułu uszczerbku na zdrowiu wskutek choroby zawodowej zwiększyła się ze 105 do 268 (prawie 3-krotnie). Spowodowane to było przede wszystkim wzrostem zachorowań na choroby zakaźne odzwierzęce, głównie na boreliozę: z 58 przypadków do 197.
Przyczyny wzrostu zachorowań na choroby odkleszczowe rolników:
• wzrost populacji kleszczy i osobników zakażonych krętkami boreliozy; uważa się, że im mniej będziemy mieli mroźnych zim, a więcej tych łagodnych i wilgotnych, tym kleszczy będzie więcej;
• doskonalsze metody diagnostyczne.
Najwięcej kleszczy występuje w Polsce północnowschodniej (warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie). Spotkać je można praktycznie wszędzie: w lasach, na łąkach, ale także w miejskich parkach i ogrodach.
Borelioza u rolników – częstsza niż wirusowe zapalenie wątroby u pracowników służby zdrowia.
W 2016 roku zachorowania na boreliozę (zwaną również „chorobą z Lyme”) stanowiły ok. 83% wszystkich przypadków chorób zawodowych zgłoszonych do KRUS. Wywołuje ją bakteria Borrelia burgdorferi s.l., która dostaje się do organizmu człowieka w następstwie ukąszenia przez zarażonego nią kleszcza. Najpewniejszym sposobem zapobiegania zachorowaniu jest niedopuszczenie do kontaktu z tym pajęczakiem, co jest trudne z uwagi na środowisko pracy rolnika. Istnieją jednak sposoby, które zmniejszają ryzyko ukąszenia:
• możliwie szczelne okrywanie ciała: koszula z długim rękawem i kołnierzem, spodnie
z długimi nogawkami, kryte buty, wysokie skarpety, nakrycie głowy – szczególnie podczas wykonywania prac polowych oraz w lesie;
• niesiadanie bezpośrednio na trawie, pniach;
• unikanie wysokich traw i zarośli – chodzenie po przetartych ścieżkach;
• zachowanie wzmożonej ostrożności w okresach szczególnej aktywności kleszczy,
tj. między majem a listopadem;
• stosowanie środków odstraszających kleszcze;
• po powrocie do domu dokładne sprawdzanie całego ciała.
Jeśli na skórze znajduje się żerujący kleszcz należy go jak najszybciej usunąć - wprawdzie do zakażenia dochodzi zazwyczaj nie wcześniej niż 24 h od ukłucia, niemniej każda mijająca godzina zwiększa ryzyko zachorowania – nie tylko na boreliozę, ale też na odkleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Jak usunąć kleszcza?
• wysterylizować spiczastą pęsetę do usuwania kleszczy;
• uchwycić kleszcza jak najbliżej powierzchni skóry;
• delikatnie, ale stanowczo pociągnąć przeciwnie do kierunku wkłucia i wyciągać, aż widoczna będzie jego głowa;
• po wyjęciu kleszcza umieścić go na kartce papieru i sprawdzić, czy został usunięty w całości;
• miejsce po usunięciu kleszcza należy przemyć środkiem odkażającym;
• po usunięciu kleszcza dokładnie umyć ręce, najlepiej antybakteryjnym mydłem.
Czego nigdy NIE robić podczas usuwania kleszcza?
• nie łapać kleszcza za jego obrzęknięty brzuch, nie starać się go dusić wazeliną, masłem, lakierem do paznokci, benzyną lub alkoholem, ponieważ istnieje ryzyko wyciśnięcia do organizmu zainfekowanej treści żołądka;
• nie przekręcać kleszcza, ponieważ jego głowa pozostanie w ciele człowieka;
• nie usuwać kleszcza gołymi rękami.